Basisstoffen zijn producten die al verkocht worden voor andere doeleinden, bv. als voedingsmiddel of cosmetisch product, maar die ook kunnen dienen als gewasbeschermingsmiddel.*
Voor zover ze niet gebruikt worden om gewassen te beschermen, blijven basisstoffen gebonden door de regels die gelden voor het eerste doeleinde waarvoor het middel op de markt gebracht werd. Op het moment dat een basisstof gebruikt wordt om een gewas te beschermen evolueert zijn ‘statuut’. Het gebruik wordt dan als een ‘gebruik als gewasbeschermingsmiddel’ beschouwd met de verplichtingen die hierbij horen (respecteren van de goede landbouwpraktijken, respecteren van bufferzones, inschrijven in het gebruiksregister voor gewasbeschermingsmiddelen,...). Het middel op zich wordt wel niet als een gewasbeschermingsmiddel beschouwd, dus voor alle andere aspecten blijft de regelgeving, voorzien voor het eerste gebruik, van toepassing.
Gebruik
Het gebruik ervan als gewasbeschermingsmiddel houdt meestal in dat de producten in het leefmilieu en/of de voedselketen terechtkomen en/of dat de specifieke toepassingswijze leidt tot een mogelijke blootstelling van de gebruiker.
Voor de producenten van basisstoffen is de winstmarge op het gebruik in de gewasbescherming vaak onvoldoende om registratiekosten te rechtvaardigen. Vandaar dat veel van deze producten zonder toelating en dus illegaal worden gebruikt als gewasbeschermingsmiddel.
Om hieraan een mouw te passen, werd in de Europese wetgeving een vereenvoudigde procedure voorzien waardoor basisstoffen op een positieve lijst (filter op Type: Basic substances en Status: Approved) kunnen komen. Eenmaal op deze positieve lijst mogen de basisstoffen door iedereen worden gebruikt voor het goedgekeurde gebruik.
De FOD Volksgezondheid vestigt er de aandacht op dat daarom niet alle stoffen die nu al op de markt zijn zomaar mogen worden gebruikt als gewasbeschermingsmiddel. Als de stof niet op de positieve lijst staat, betekent dit dat niet geweten is wat de effecten ervan zijn voor het leefmilieu of voor de gebruiker. En al gaat het vaak om natuurlijke producten, dat betekent daarom niet dat ze onschadelijk zijn. Uiteraard speelt ook de dosis en de toepassingswijze een rol, om deze reden worden deze ook vermeld op de positieve lijst. Als de basisstof op een andere manier wordt gebruikt, bijvoorbeeld aan een hogere dosis, kan ze nog steeds een gevaar inhouden voor de gezondheid of het leefmilieu.
Producten verhandeld voor andere doeleinden, zoals bijvoorbeeld plantextracten, mogen dus niet worden gebruikt voor de bescherming van planten zolang ze niet zijn toegelaten als basisstof. Producten op basis van ijzersulfaat, zwavel, bleekwater of andere goedgekeurde werkzame stoffen vallen niet onder de regelgeving voor basisstoffen, deze producten moeten worden toegelaten als gewasbeschermingsmiddel. Het is dus ook niet toegelaten om ijzersulfaat, zwavel, … te gebruiken als gewasbeschermingsmiddel indien ze worden verkocht in verpakkingen zonder toelatingsnummer.
Etikettering en commercialisering van producten op basis van basisstoffen
Zoals hierboven uitgelegd hebben basisstoffen in de eerste plaats een ander doel dan de bescherming van gewassen. Dit betekent dus dat ze al op de markt zijn vooraleer er sprake is van ze te gebruiken als gewasbeschermingsmiddel.
Na de goedkeuring van de stof als basisstof mag het etiket van de producten op de markt aangepast worden door er een verwijzing op te plaatsen naar de basisstof.
Een basisstof mag dus niet gecommercialiseerd worden als gewasbeschermingsmiddel alleen, op het etiket moet steeds in de eerste plaats het oorspronkelijke gebruik waarvoor het product op de markt werd gebracht vermeld staan. Daarnaast mag eveneens het gebruik als gewasbeschermingsmiddel, zoals dit werd goedgekeurd in de toelating als basisstof, vermeld worden.
Indien alleen het gebruik als gewasbeschermingsmiddel wordt vermeld, dan moet het product toegelaten zijn als gewasbeschermingsmiddel.
Enkele regels die moeten gevolgd worden bij het etiketteren van basisstoffen
- Het product mag niet alleen als basisstof op de markt worden gebracht.
- De vermelding van en de informatie over het initieel gebruik van het product moeten steeds prominent op de verpakking worden vermeld.
- De belangrijkste zijde van de verpakking mag melding maken van de goedkeuring als basisstof, volgens art. 23* van Verordening 1107/2009 en mag de toepassingswijze in het kort vermelden.
- De inlichtingen over de toelatingsvoorwaarden van de basisstof (gebruik, goede landbouwpraktijken, …) mogen op de andere zijden van de verpakking worden vermeld.
- Desgevallend moet de etikettering steeds alle vermeldingen hernemen die verplicht zijn voor het oorspronkelijke gebruik waarvoor het middel op de markt werd gebracht . Bijvoorbeeld: CLP, symbolen, aanwezigheid van allergenen, bijzondere aanbevelingen, …
Zoek naar basisstoffen die mogen worden gebruikt voor de gewasbescherming (filter op 'Basisstof') ›
Bijzonder geval van een gewasbeschermingsmiddel dat een basisstof bevat als co-formulant
Het is mogelijk dat een stof, die is goedgekeurd als basisstof, wordt gebruikt als co-formulant in een gewasbeschermingsmiddel.
In dit geval moet deze basisstof niet worden toegelaten als werkzame stof, maar moet ze voldoen aan de voorwaarden vastgelegd voor co-formulanten. De functie als co-formulant, waarvoor deze stof wordt toegevoegd aan de formulering, moet eveneens worden verduidelijkt.
Er wordt op gewezen dat de aanwezigheid van deze basisstof in het gewasbeschermingsmiddel niet op het etiket van het product mag vermeld worden.
Hoe een aanvraag indienen voor een basisstof?
De goedkeuring van een basisstof is een Europese procedure. De aanvraag moet dus aan de Europese Commissie worden gericht. De procedure voor het indienen van een aanvraag kan hier worden geraadpleegd.
De Commissie heeft een gids opgesteld waarin de procedure beschreven wordt en waarin aangegeven wordt onder welke vorm een dossier ingediend moet worden (formaat van de aanvraag, in te dienen documenten…). Deze gids kan worden geraadpleegd.
* Artikel 23 van de Verordening (EG) Nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 21 oktober 2009 betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen en tot intrekking van de Richtlijnen 79/117/EEG en 91/414/EEG.