Wetenschappelijke literatuur metalaxyl-M
De Franse niet-gouvernementele organisatie ‘Générations Futures’ heeft op 10 september 2019 een rapport gepubliceerd met als titel ‘Données manquantes ou non prises en compte de la littérature scientifique dans les dossiers d’évaluation des pesticides au niveau européen’. In dit rapport wordt voor een aantal werkzame stoffen nagegaan in hoeverre bij de evaluatie op EU-niveau rekening werd gehouden met de gepubliceerde wetenschappelijke literatuur. Voor één van deze stoffen, nl. metalaxyl-M, is België opgetreden als rapporterende lidstaat. ‘Générations Futures’ heeft kritiek op de wijze waarop België is omgegaan met de gepubliceerde wetenschappelijke literatuur. Door middel van de volgende vragen en antwoorden wensen we enige verheldering te geven over deze problematiek.
- Wat schrijft de EU-wetgeving precies voor inzake gepubliceerde wetenschappelijke literatuur?
- Welke wetgeving geldt voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M?
- Heeft de aanvrager voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M gepubliceerde wetenschappelijke studies inzake toxicologie opgenomen in het dossier?
- Hoe worden de gepubliceerde wetenschappelijke studies opgezocht?
- Is metalaxyl-M genotoxisch en kankerverwekkend?
- Leiden de door ‘Générations Futures’ gevonden studies tot een andere eindconclusie met betrekking tot metalaxyl-M?
1.#Wat schrijft de EU-wetgeving precies voor inzake gepubliceerde wetenschappelijke literatuur?
Verordening (EG) nr. 1107/2009 betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen schrijft voor dat de aanvrager het dossier dat wordt ingediend om de goedkeuring van een werkzame stof op EU-niveau aan te vragen vergezeld doet gaan van alle collegiaal getoetste wetenschappelijke open literatuur die is gepubliceerd in de laatste 10 jaar voor de indiening van het dossier (artikel 8.5). Ook voor een aanvraag tot verlenging van de goedkeuring moet het dossier sinds geruime tijd vergezeld gaan van de wetenschappelijke open literatuur: de Verordening (EU) nr. 844/2012, die de regels vastlegt voor de verlengingsprocedure, verwijst naar art. 8.5 van de Verordening (EG) nr. 1107/2009.
De bedoeling van ‘Générations Futures’ was na te gaan in hoeverre de verplichting van art. 8.5 wordt nageleefd.
De EU-wetgeving die voorafging aan de Verordening (EG) nr. 1107/2009, namelijk de Richtlijn 91/414/EEG, bevatte geen bepaling die analoog was aan art. 8.5 van Verordening (EG) nr. 1107/2009.
2.#Welke wetgeving geldt voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M?
Voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M geldt de Verordening (EU) nr. 1141/2010 tot vaststelling van de procedure voor de verlenging van de opneming van een tweede groep werkzame stoffen in bijlage I bij Richtlijn 91/414/EEG van de Raad en tot opstelling van de lijst van die stoffen. Noch deze Verordening noch de Richtlijn 91/414/EEG, die de basis vormt van deze Verordening, schrijft voor dat het dossier vergezeld moet gaan van de gepubliceerde wetenschappelijke literatuur van de laatste 10 jaar voorafgaand aan de indiening van het dossier. Het is natuurlijk wenselijk dat altijd rekening wordt gehouden met de relevante gepubliceerde wetenschappelijke literatuur, zelfs als dat geen wettelijke verplichting is, maar dat neemt niet weg dat de procedure voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M allerminst een goed voorbeeld is om de naleving van art. 8.5 van de Verordening (EG) nr. 1107/2009 na te gaan, om de eenvoudige reden dat dit artikel niet van toepassing was op dit dossier. De stoffen die werden beoordeeld in het kader van de Verordening (EU) nr. 1141/2010 hebben als oefening gediend voor de toepassing van art. 8.5 van de Verordening (EG) nr. 1107/2009. Zoals de bedoeling is van een oefening hebben alle betrokkenen hier nuttige lessen uit getrokken.
3.#Heeft de aanvrager voor de verlenging van de goedkeuring van metalaxyl-M gepubliceerde wetenschappelijke studies inzake toxicologie opgenomen in het dossier?
Volgens het rapport van ‘Générations Futures’ bevatte het door de aanvrager ingediende dossier geen enkele gepubliceerde studie inzake toxicologie. Ondanks het feit dat er geen wettelijke verplichting toe bestond (zie vraag 2) heeft de aanvrager wel degelijk een onderzoek gedaan naar de wetenschappelijke literatuur. Het ingediende dossier omvatte een 639 pagina’s tellend ‘Literature review report’, waarin de methodologie voor het opzoeken en selecteren van de relevante studies wordt uiteengezet. Studies die volgens deze methodologie relevant en betrouwbaar zijn werden opgenomen in het dossier.
Los daarvan heeft België als rapporterende lidstaat ook eigen opzoekingen gedaan, daarin ondersteund door een literatuuronderzoek dat werd uitgevoerd door het Oostenrijkse Agentschap voor Gezondheid en Voedselveiligheid (AGES) in opdracht van de European Food Safety Authority (EFSA).
4.#Hoe worden de gepubliceerde wetenschappelijke studies opgezocht?
Niet alle gepubliceerde wetenschappelijke studies met betrekking tot een bepaalde werkzame stof zijn bruikbaar in het kader van een evaluatie met het oog op een EU-goedkeuring van de werkzame stof. De kwaliteit kan onvoldoende zijn, of het bestudeerde onderwerp kan irrelevant zijn in het kader van de goedkeuring van een werkzame stof. Artikel 8.5 van de Verordening (EG) nr. 1107/2009 schrijft voor dat EFSA de methodologie voor de selectie van studies moet vastleggen. EFSA heeft daartoe op 28 februari 2011 een ‘Guidance on the submission of scientific peer-reviewed open literature for the approval of pesticide active substances under regulation (EC) No 1107/2009’ gepubliceerd. De methodologie laat toe na te gaan of een studie relevant is en wat het niveau van betrouwbaarheid is. Enkel relevante en betrouwbare studies moeten in het dossier worden opgenomen. De selectie moet wel op een transparante wijze worden gerapporteerd.
‘Générations Futures’ heeft een gegevensbank doorzocht op studies met betrekking tot metalaxyl-M. Dit heeft een lijst van 80 studies opgeleverd; het rapport van ‘Générations Futures’ bevat een link die toelaat deze studies te identificeren. Vervolgens werden daaruit de studies geselecteerd die betrekking hebben op (eco)toxiciteit en die werden gepubliceerd tijdens de 11 jaar voorafgaand aan de voltooiing van het Belgische evaluatieverslag. Van de 80 studies bleven er aldus 36 over. Vervolgens heeft ‘Générations Futures’ geverifieerd of deze studies besproken werden in het Belgische evaluatieverslag en daarbij vastgesteld dat dit voor slechts 4 van de 36 studies het geval is. Maar ‘Générations Futures’ heeft blijkbaar geen enkele poging ondernomen om de relevantie en de betrouwbaarheid van de 36 studies te beoordelen.
De Dienst Gewasbeschermingsmiddelen en Meststoffen heeft de lijst van 80 studies grondig bekeken en geconcludeerd dat aan 14 ervan op zijn minst enige relevantie kan worden toegeschreven (zie ook vraag 6).
Overigens bevat het Belgische evaluatieverslag een evaluatie van meer dan 4 gepubliceerde studies op het vlak van (eco)toxiciteit. In totaal werden 23 dergelijke studies beschreven voor toxicologie (voor de w.s. of de metaboliet ervan).
5.#Is metalaxyl-M genotoxisch en kankerverwekkend?
Volgens ‘Générations Futures’ lijkt er voldoende wetenschappelijke literatuur te bestaan die erop wijst dat metalaxyl-M waarschijnlijk genotoxisch en kankerverwekkend is. ‘Générations Futures’ geeft niet aan over welke gepubliceerde studies het gaat. De Dienst Gewasbeschermingsmiddelen en Meststoffen kon in geen van de 80 studies die ‘Générations Futures’ heeft gevonden (zie vraag 4) overtuigende aanwijzingen vinden als zou deze stof inderdaad genotoxisch en kankerverwekkend zijn. In dit verband bekritiseert ‘Générations Futures’ de Belgische beoordeling van een gepubliceerde studie (Assessment of the genotoxicity of imidacloprid and metalaxyl in cultured human lymphocytes and rat bone-marrow; Demsia et al., 2007), die ingaat op de genotoxische effecten van metalaxyl (een minder opgezuiverde stof die metalaxyl-M bevat). België, daarin gesteund door experts van andere lidstaten en van EFSA tijdens de door EFSA georganiseerde expert meeting inzake de toxicologie van metalaxyl-M, heeft deze studie inderdaad niet voldoende toereikend geacht. Hoe dan ook besluiten de auteurs van deze studie het volgende: “Our results do not indicate a clear-cut genotoxic effect of imidacloprid and metalaxyl when tested separately on human lymphocytes in vitro or on rat bone-marrow in vivo”. Alle gegevens inzake genotoxiciteit, zowel in de gepubliceerde studies als in de studies gegenereerd door de producent van de werkzame stof, wijzen in dezelfde richting: er is op basis van alle aanwezige studieresultaten geen bewijs dat metalaxyl-M genotoxisch of kankerverwekkend zou zijn.
6.#Leiden de door ‘Générations Futures’ gevonden studies tot een andere eindconclusie met betrekking tot metalaxyl-M?
Van de 14 studies die enigszins relevant zijn (zie vraag 4) werden er 4 besproken in het Belgische evaluatieverslag. De vraag stelt zich of een evaluatie van de 10 overige studies tot een andere eindconclusie leidt dan deze van het Belgische evaluatieverslag. De Dienst Gewasbeschermingsmiddelen en Meststoffen heeft daarom deze 10 studies bekeken. Onze conclusie is zeer duidelijk: geen van deze studies is van aard om de eindconclusie van de evaluatie ook maar enigszins in vraag te stellen.